Tóm tắt lịch sử Hàn Quốc – Những điều du học sinh Hàn Quốc nên biết

Lịch sử Hàn Quốc là một bản trường ca kéo dài hàng thiên niên kỷ, từ những truyền thuyết lập quốc đầy huyền bí cho tới thời hiện đại phát triển vượt bậc. Hiểu rõ về lịch sử quốc gia này sẽ giúp du học sinh thêm yêu mến, dễ hòa nhập và hiểu sâu hơn về văn hóa xứ sở kim chi.

Bài viết dưới đây sẽ đưa bạn đi qua những dấu mốc quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển của đất nước Hàn Quốc, một nền văn minh vừa cổ kính, vừa hiện đại, đậm đà bản sắc Á Đông nhưng cũng đầy sức sống mới mẻ giữa thế kỷ XXI.

I. Thời kỳ cổ đại và thần thoại Dangun

Trước khi có những nhà nước đầu tiên được ghi nhận bằng sử sách, người dân Hàn Quốc đã tin rằng họ là con cháu của Dangun, vị “thần người” được sinh ra từ trời và gấu. Đây không chỉ là thần thoại lập quốc mà còn là nền móng tinh thần của dân tộc Hàn suốt hàng nghìn năm.

1. Thần thoại Dangun

Theo truyền thuyết, Dangun là con trai của Hwanung (một vị thần trên trời) và một người phụ nữ từng là… gấu, sau khi hóa thành người nhờ kiên nhẫn sống trong hang tối ăn tỏi và ngải cứu suốt 100 ngày.

Dangun lập nên Gojoseon, là quốc gia đầu tiên của người Hàn vào năm 2333 TCN, được xem là cội nguồn của dân tộc Triều Tiên.

2. Gojoseon – Nhà nước cổ đầu tiên

Gojoseon là vương quốc đầu tiên có tổ chức rõ ràng tại bán đảo Triều Tiên, phát triển rực rỡ trong thời kỳ đồ đồng. Trung tâm ban đầu của Gojoseon được cho là ở vùng Pyongyang ngày nay, sau đó mở rộng sang khu vực phía Đông Bắc Trung Quốc.

Đến khoảng thế kỷ 4 TCN, Gojoseon đã có luật pháp (Bộ luật 8 điều), hệ thống quan lại và quan hệ giao thương, chiến tranh với các thế lực ở Trung Hoa.

3. Sự suy vong và tan rã của Gojoseon

Cuối thế kỷ 2 TCN, nhà Hán (Trung Quốc) tấn công và khiến Gojoseon sụp đổ. Sau sự sụp đổ này, bán đảo Triều Tiên rơi vào giai đoạn phân tranh cát cứ, dọn đường cho Thời kỳ Tam Quốc (Goguryeo – Baekje – Silla) xuất hiện.

Học lịch sử không chỉ để biết, mà còn để hiểu sâu về nguồn gốc văn hóa, thứ mà du học sinh Hàn Quốc cần nắm thật chắc. Đừng bỏ lỡ bài viết: Lý do nên tìm hiểu văn hóa Hàn Quốc trước khi du học

II. Thời kỳ Tam Quốc (57 TCN – 668 SCN)

Sau sự sụp đổ của Gojoseon, bán đảo Triều Tiên bước vào một giai đoạn đầy biến động và cạnh tranh khốc liệt giữa ba vương quốc lớn: Goguryeo, Baekje và Silla. Đây là thời kỳ định hình nền văn hóa, chính trị và quân sự của người Hàn, đồng thời là một trong những thời kỳ được nhắc đến nhiều nhất trong lịch sử dân tộc này.

1. Goguryeo – Chiến binh phương Bắc hùng mạnh

Trong ba vương quốc thời Tam Quốc, Goguryeo nổi bật như một chiến binh kiên cường của phương Bắc, nơi gió tuyết hun đúc nên tinh thần thép và sức mạnh bất khuất. Được thành lập vào năm 37 TCN, vương quốc này không chỉ kiểm soát phần lớn bán đảo Triều Tiên phía Bắc mà còn vươn tầm ảnh hưởng sang cả Mãn Châu (nay thuộc Trung Quốc).

Dưới thời vua Gwanggaeto Đại đế, Goguryeo bước vào thời kỳ đỉnh cao: lãnh thổ mở rộng mạnh mẽ, quân đội được tổ chức tinh nhuệ, liên tục chiến thắng trong các cuộc giao tranh với nhà Tùy và nhà Đường. Nền quân sự của Goguryeo được xem là biểu tượng vàng son của lịch sử cổ đại Hàn Quốc.

Không chỉ mạnh về binh lực, Goguryeo còn để lại nhiều di sản văn hóa giá trị như các lăng mộ hoàng gia với tranh tường sinh động, phản ánh đời sống và tín ngưỡng phong phú. Nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc thời kỳ này mang vẻ uy nghi, mạnh mẽ và đặc trưng miền núi phương Bắc.

2. Baekje – Vương quốc nghệ thuật nở rộ bên dòng Hán Giang

Nếu Goguryeo là biểu tượng của sức mạnh phương Bắc, thì Baekje lại là hiện thân của sự tinh tế, duy mỹ và mở cửa văn hóa ở phía Tây bán đảo Triều Tiên. Được thành lập vào năm 18 TCN, Baekje nhanh chóng trở thành một trung tâm nghệ thuật, kiến trúc và tôn giáo có tầm ảnh hưởng sâu rộng trong khu vực Đông Á.

Không chỉ phát triển nội tại, Baekje còn được biết đến như chiếc cầu nối truyền bá văn hóa Hàn Quốc sang Nhật Bản. Các nhà sư, nghệ nhân và học giả từ Baekje đã đưa Phật giáo, chữ Hán và kỹ thuật xây chùa đến xứ Phù Tang, tạo nền móng cho văn hóa Nhật Bản cổ đại.

Di sản của Baekje mang màu sắc nhẹ nhàng, thanh thoát hơn so với Goguryeo, thể hiện rõ trong các công trình cung điện, chùa chiền hay các tượng Phật bằng vàng, đồng. Tư duy văn hóa mở và trình độ thẩm mỹ cao khiến Baekje được mệnh danh là vương quốc của nghệ thuật Á Đông.

3. Silla – Từ vương quốc khiêm tốn đến người thống nhất bán đảo

Trong ba vương quốc thời Tam Quốc, Silla ban đầu bị xem là kẻ yếu thế khi chỉ là một tiểu quốc nhỏ ở vùng Đông Nam. Nhưng bằng chiến lược ngoại giao khéo léo, tầm nhìn chính trị dài hạn và khả năng thích ứng linh hoạt, Silla đã âm thầm vươn lên, trở thành kẻ viết lại lịch sử bán đảo Triều Tiên.

Được thành lập vào năm 57 TCN, Silla không chọn con đường đối đầu trực diện như Goguryeo hay Baekje, mà chọn liên minh với nhà Đường (Trung Quốc), một lựa chọn táo bạo và đầy toan tính. Nhờ đó, Silla lần lượt đánh bại Baekje (660) và Goguryeo (668), chính thức mở ra thời kỳ Silla Thống nhất, thời kỳ đầu tiên bán đảo Triều Tiên được đặt dưới một chính quyền trung ương duy nhất.

Thành tựu văn hóa của Silla không hề kém cạnh. Với nền tảng Phật giáo hưng thịnh, Silla để lại nhiều di sản kiến trúc và nghệ thuật quý giá như hang động Seokguram, chùa Bulguksa, hay những chiếc vương miện vàng tinh xảo, tất cả đều là di sản thế giới được UNESCO công nhận.

Gợi ý xem thêm: Những địa điểm du lịch văn hóa không thể bỏ qua khi du học Hàn Quốc

III. Thời kỳ Silla Thống nhất và Vương triều Goryeo (668–1392)

Sau khi thống nhất phần lớn bán đảo Triều Tiên vào năm 668, Silla bước vào thời kỳ hoàng kim kéo dài hơn 260 năm, trước khi nhường lại vương quyền cho một triều đại mới: Goryeo, nơi cái tên “Korea” bắt đầu hình thành và lan rộng ra thế giới.

1. Silla Thống nhất – Thời đại vàng son của Phật giáo và nghệ thuật

Giai đoạn Silla thống nhất (668–935) là thời kỳ phồn vinh bậc nhất trong lịch sử cổ đại Hàn Quốc. Với vị thế mới, Silla tập trung phát triển giáo dục, văn hóa, kiến trúc và nhất là Phật giáo quốc gia.

• Hang động Seokguram và chùa Bulguksa được xây dựng trong thời kỳ này, thể hiện đỉnh cao tư duy nghệ thuật và kỹ thuật xây dựng đá.
• Nghệ thuật điêu khắc tượng Phật, chế tác vàng bạc và làm gốm cũng đạt đến độ tinh xảo, đặc trưng cho phong cách Silla.
• Dù bị suy yếu dần do xung đột nội bộ và mâu thuẫn giai cấp, Silla vẫn để lại di sản sâu đậm về văn hóa và bản sắc quốc gia cho Hàn Quốc ngày nay.

2. Goryeo – Triều đại tạo nên tên gọi Korea

Sau khi Silla suy yếu, năm 918, tướng quân Wang Geon lên ngôi và sáng lập vương triều Goryeo. Vương triều này kéo dài tới năm 1392 và có vai trò đặc biệt trong việc xác lập bản sắc quốc gia Hàn Quốc trên bản đồ thế giới.

• Tên gọi “Goryeo” chính là gốc của tên quốc tế ngày nay: Korea.
• Goryeo nổi tiếng với việc phát triển gốm sứ Celadon (thanh hoa), một trong những loại gốm được đánh giá là đẹp nhất châu Á thời trung đại.
• Đây cũng là giai đoạn Phật giáo tiếp tục được duy trì, nhưng triều đình bắt đầu quản lý chặt hơn về quyền lực tôn giáo.
• Một trong những thành tựu lớn của Goryeo là bộ Đại Tạng Kinh Goryeo (Tripitaka Koreana), bản khắc gỗ kinh Phật đầy đủ và chính xác nhất còn tồn tại đến nay.

Gợi ý tìm hiểu thêm: Gốm Celadon Goryeo – Niềm tự hào mỹ thuật cổ Hàn Quốc

3. Xã hội và chính trị thời Goryeo

Triều đình Goryeo thiết lập chế độ quân chủ quý tộc, trong đó các họ tộc lớn có ảnh hưởng đáng kể đến triều chính.

Giai đoạn sau, do phải đối phó với các cuộc xâm lược của quân Mông Cổ (nhà Nguyên), Goryeo suy yếu dần. Từ đây, tư tưởng Nho giáo bắt đầu trỗi dậy, tạo tiền đề cho sự thay thế quyền lực sang triều đại tiếp theo – Joseon.

Silla thống nhất và Goryeo là hai triều đại để lại dấu ấn mạnh mẽ trong lịch sử Hàn Quốc, không chỉ về lãnh thổ mà còn ở tầm ảnh hưởng văn hóa kéo dài tới tận ngày nay. Những di sản của họ tiếp tục sống trong nghệ thuật, tôn giáo, kiến trúc và tư tưởng Hàn Quốc hiện đại.

IV. Vương triều Joseon và thời kỳ cận đại (1392–1910)

Nếu Goryeo xây dựng bản sắc quốc gia thì triều đại Joseon chính là giai đoạn định hình sâu sắc tư tưởng, văn hóa và thể chế của Hàn Quốc hiện đại. Đây là triều đại kéo dài lâu nhất trong lịch sử Triều Tiên, từ năm 1392 đến 1910 – một hành trình gần 5 thế kỷ.

1. Sự ra đời của vương triều Joseon

Joseon được thành lập bởi Lý Thành Quế (Yi Seong-gye), một tướng lĩnh tài ba, sau khi lật đổ Goryeo. Từ đây, một thời kỳ mới khai mở: triều đình theo chế độ quân chủ tập quyền, Nho giáo trở thành hệ tư tưởng chủ đạo, thay thế vai trò của Phật giáo.

• Kinh đô mới được đặt tại Hán Dương (nay là Seoul), phát triển thành trung tâm chính trị, kinh tế và học thuật.
• Vua Thế Tông Đại Đế (Sejong), vị vua vĩ đại nhất triều đại, là người sáng tạo chữ viết Hangeul, hệ thống chữ quốc ngữ đầu tiên của Hàn Quốc, giúp xóa mù chữ cho dân thường.

2. Xã hội Joseon – Kỷ nguyên Nho giáo

Xã hội Joseon được chia theo đẳng cấp nghiêm ngặt: quý tộc (yangban), trung dân, thường dân và nô lệ. Kỳ thi khoa bảng (Gwageo) đóng vai trò quan trọng trong tuyển chọn quan lại, đề cao trí thức, đạo đức và hiếu lễ.

Phụ nữ trong xã hội Joseon chịu ảnh hưởng sâu sắc từ tư tưởng Nho giáo, với nhiều quy tắc khắt khe về vai trò trong gia đình.

3. Thành tựu khoa học – văn hóa nổi bật

Joseon tuy trọng Nho giáo, nhưng vẫn có nhiều tiến bộ về khoa học và kỹ thuật, như:

• Đồng hồ nước, đồng hồ thiên văn, bản đồ thiên văn.
• Y học cổ truyền với các tài liệu nổi tiếng như Dongui Bogam được UNESCO công nhận là di sản tư liệu thế giới.
• Văn học dân gian, nghệ thuật tranh dân gian Minhwa, kiến trúc nhà truyền thống Hanok cũng bắt đầu hình thành và phát triển mạnh.

4. Thời kỳ cận đại và biến động chính trị

Từ thế kỷ 19, triều đình Joseon bắt đầu suy yếu bởi:

• Mâu thuẫn nội bộ, tham nhũng và sự trì trệ trong cải cách.
• Các cuộc xâm nhập của phương Tây và Nhật Bản, mở đầu cho giai đoạn bán thuộc địa hóa.

Đỉnh điểm là năm 1910, khi triều đại Joseon chính thức sụp đổ, Hàn Quốc rơi vào thời kỳ nhật thuộc kéo dài 35 năm, đánh dấu một trong những giai đoạn đen tối nhất của lịch sử dân tộc.

Gợi ý xem thêm: Hệ thống chữ viết Hangeul – Di sản trí tuệ từ vua Sejong

Vương triều Joseon không chỉ là giai đoạn rực rỡ về học thuật, đạo lý và văn hóa dân tộc, mà còn là chiếc cầu nối lịch sử giữa thời phong kiến và hiện đại, nơi tư tưởng, kiến trúc và lối sống truyền thống Hàn Quốc ngày nay vẫn mang nhiều dấu vết đậm nét.

V. Hàn Quốc hiện đại

Thế kỷ 20 là thời kỳ Hàn Quốc trải qua những biến động khốc liệt nhất: từ thuộc địa, chiến tranh, chia cắt lãnh thổ đến khi hồi sinh ngoạn mục trở thành cường quốc công nghệ và văn hóa hàng đầu châu Á.

1. Giai đoạn Nhật thuộc (1910–1945)

Sau khi bị sáp nhập vào Đế quốc Nhật Bản, người dân Hàn Quốc phải sống trong cảnh áp bức, đồng hóa và khai thác tài nguyên tàn bạo. Phong trào đấu tranh giành độc lập nổi bật nhất là Khởi nghĩa ngày 1 tháng 3 năm 1919, với sự tham gia rộng khắp của trí thức, học sinh, sinh viên.

• Văn hóa Hàn Quốc bị cấm đoán, ngôn ngữ bị thay thế bằng tiếng Nhật.
• Nhiều anh hùng dân tộc như Ahn Jung-geun, Yu Gwan-sun… đã hy sinh vì độc lập dân tộc.

2. Từ chia cắt lãnh thổ đến chiến tranh

Sau Thế chiến II, Hàn Quốc giành được độc lập năm 1945 nhưng đất nước bị chia cắt thành hai miền Nam – Bắc tại vĩ tuyến 38. Đến năm 1950, cuộc Chiến tranh Triều Tiên nổ ra giữa hai miền, khiến bán đảo chìm trong khói lửa và đau thương.

Cuộc chiến kết thúc năm 1953 với Hiệp định đình chiến Panmunjom, nhưng không có hiệp ước hòa bình chính thức, khiến Hàn Quốc và Triều Tiên đến nay vẫn trong tình trạng ngừng bắn.

3. Hàn Quốc tái thiết và phát triển thần kỳ

Từ một đất nước nghèo kiệt sau chiến tranh, Hàn Quốc đã khiến thế giới bất ngờ với kỳ tích kinh tế Miracle on the Han River:

• Dưới thời tổng thống Park Chung-hee, chính phủ tập trung phát triển giáo dục, công nghiệp hóa và xuất khẩu.
• Các tập đoàn lớn như Samsung, Hyundai, LG… vươn lên toàn cầu, đưa Hàn Quốc trở thành một trong những nền kinh tế lớn nhất châu Á.
• Hàn Quốc chính thức trở thành nền dân chủ đa đảng từ năm 1987.

4. Hàn Quốc đương đại – Sức mạnh mềm từ văn hóa

Ngày nay, Hàn Quốc không chỉ mạnh về công nghệ mà còn là quốc gia xuất khẩu văn hóa hàng đầu thế giới:

• Làn sóng Hallyu lan tỏa qua K-pop, K-drama, phim ảnh và thời trang.
• Điển hình như BTS, BLACKPINK, Parasite, Squid Game… đã đưa tên tuổi Hàn Quốc lên tầm quốc tế.
• Bên cạnh đó, giáo dục Hàn Quốc ngày càng thu hút sinh viên quốc tế, đặc biệt là sinh viên Việt Nam với các chương trình học bổng, chính sách visa mở và môi trường sống hiện đại.

Xem thêm: Tại sao nên chọn Hàn Quốc là điểm đến du học trong thế kỷ 21?

Từ những vết thương chiến tranh đến một đất nước sôi động, văn minh và sáng tạo, Hàn Quốc hiện đại là minh chứng sống động cho ý chí dân tộc, năng lực đổi mới và tầm nhìn toàn cầu. Với sinh viên quốc tế, đặc biệt là các bạn trẻ Việt Nam, Hàn Quốc không chỉ là điểm đến học tập, mà còn là hành trình khám phá chiều sâu của một nền văn hóa từng trải và mạnh mẽ.